Opmars ontvochtigen: “In alle ‘randzaken’ naast energiebesparing is al veel winst te halen”
Als het puur over duurzaamheid gaat, dan is ontvochtigen van kaslucht mét het oogsten van warmte de beste optie. Daarover bestaat bij Ton van Dijk van Van Dijk heating geen twijfel. Een teler bespaart gas en zet ‘groene’ elektriciteit in om de warmtepomp die erbij komt kijken duurzaam te laten draaien.
Toch gaat niet iedere teler direct overstag voor AVS-C, de afkorting voor Actief Ventilatie Systeem mét warmte-oogst van Van Dijk heating. En logisch ook, vindt de sales manager. “Het blijft in de tuinbouw altijd balanceren tussen wat goed voor het milieu en duurzaam is én wat kostenefficiënt en goed voor de teelt is. De situatie verschilt écht per bedrijf.”
Kas als batterij
Ton sprak begin oktober tijdens de Canadian Greenhouse Conference over de Kas als Energiebron, en dan specifiek niet over het gelijknamige Nederlandse innovatieprogramma, maar breder en internationaler. Een kas is namelijk ook buiten de Nederlandse context een bron van energie, die nog niet optimaal benut wordt. “Er gaat energie in via de zon, lampen en verwarming, maar veel energie gaat ook verloren. Het idee van de kas als batterij begint steeds meer te leven.”
Met de juiste systemen is het bijvoorbeeld mogelijk om latente warmte terug te winnen uit vocht. “In Nederland zijn we al jaren betrokken bij proeven in diverse teelten. Onze AVS-systemen worden onder meer ingezet in de chrysanten-, gerbera-, paprika-, aubergine en tomatenteelt. We leren hierdoor steeds meer over de meest efficiënte inzet van de techniek, want daar draait het om. De gasbesparing die je bereikt, die is duidelijk. Maar een teler móet ook zuinig met elektriciteit omgaan.”
Zeer actueel
De Actief Ventilatie Systemen, waarvan er naast de AVS-C ook een versie zonder koelblok en directe warmteterugwinning op de markt zijn, ontwikkelen ze bij Van Dijk heating nog altijd door. “Maar waar het vooral ook om draait, is het optimaal inpassen van de techniek per bedrijf. De kas, de aanwezige installaties zoals hoeveelheid belichting en de inrichting van de verwarming zijn per bedrijf vaak al verschillend. Daar komt rekenwerk bij kijken, nog los van het financiële rekenwerk nu de rentes hoger zijn en investeringen bij telers daarom ook nog eens extra doorgerekend worden.”
Voor de mensen in het veld van Van Dijk heating is het belangrijk om zoveel mogelijk mensen op te hoogte te brengen van de (teelt)technische mogelijkheden. “Het complete principe van AVS goed laten landen, kost tijd, ook nog altijd in Nederland.” Ten opzichte van zo’n vijf jaar terug is er ook alweer veel veranderd. “De opmars van LED-belichting en het terugschroeven van de buistemperatuur in combinatie met dubbele goed isolerende schermen hebben veel effect op het kasklimaat, en vooral ook op de vochthuishouding. Die combinatie heeft ontvochtigen extra actueel gemaakt.”
AVS in LED-teelt
Plant helpen
Uit proeven binnen het innovatieprogramma Kas als Energiebron is gebleken hoe belangrijk het goed isoleren van de kas is én hoe belangrijk het is dat de plant kan blijven verdampen. “In Nederland zijn we goed in steeds weer de grens op zoeken. Dat zie je bij het energiegebruik. We kunnen met steeds minder energie-input telen. De plant moet echter wel kunnen blijven verdampen. De juiste combinatie van technieken is hierbij cruciaal. Dat is volgens mij de belangrijkste winst van de afgelopen vijf jaar.”
In Nederland is ontvochtigen momenteel actueel vanwege de energiecrisis en veranderende teeltomstandigheden. Met de investering in systemen, zoals ook die van Van Dijk heating, krijgt de teler een extra tool erbij in zijn teelt. Als oud-teler snapt Ton maar al te goed dat dat soms lastig kan zijn. “Het vraagt ook een andere manier van telen op het moment dat je voor AVS kiest. Daar moet je tijd voor nemen.”
Kijk naar kwaliteit
Bij Van Dijk heating benaderen ze tijdens het rekenen, dat ze momenteel op het kantoor in Bunnik en aan de koffietafel bij de klant veel doen, het vraagstuk altijd eerst vanuit teelttechnisch perspectief. De speciale ACT-configuratietool waarmee men nu ongeveer een jaar werkt, helpt daarbij. “We kijken eerst bijvoorbeeld naar de vraag van de klant en welke capaciteit er daarbij optimaal is. Van daaruit volgt er een verdere inhoudelijke discussie.”
De sales manager merkt dat klanten het soms lastiger vinden om aan de teeltkant te rekenen. “Welke waarde hang je bijvoorbeeld aan het niet meer hoeven bestrijden van meeldauw en schimmels? Wat levert dat op? Je oogst verloren zien gaan door schimmel, dat kost al snel meer dan de investering in ontvochtiging.“
Inbouw in kasgevel van AVS
Internationaal kijkt men naar Nederland qua tuinbouwtechniek. Fossielvrij telen, zoals in Nederland de komende jaren de ambitie is, lijkt internationaal nog verder weg. “Er spelen andere argumenten als het over de keuze voor ontvochtingen gaat, maar de oplossingen zijn dezelfde. Daarom was mijn boodschap recent in Canada maar eigenlijk ook afgelopen jaar: Kijk om je heen, realiseer je dat het een investering is voor vele jaren. Wees je bewust van wat er technisch kan en hoe je het op je eigen bedrijf kunt gebruiken, vooral ook op de langere termijn. Dat kan voor nieuwbouw zijn, maar zeker ook de upgrade van bestaande kassen biedt kansen.”
Artikel geschreven door Thijmen Tiersma voor Groentennieuws